Noen ide om hvordan dette eventuelt har slått ut i de mykere fag? Kanksje enklere å noenlunde objektivt vurdere hvor vanskelig en matteeksamen er hvor det tross alt ideelt skal finnes et korrekt svar og at de kun finnes ett av sorten.
Dette vert litt langt, men kanskje å forventa sidan det handlar om humaniora.
Det siste først: Openbert. Sjølv om eg
trur at vurderinga no legg meir vekt på framgangsmåten. Eg prøverekna eit par av oppgåvene frå 2025 eg såg på i går, og sjekka LF/fasit. Svara mine var rette, men det var tydeleg at oppgåva vart tenkt løyst med ein annan metode. Til dømes var det fleire oppgåver der ein (i LF) skulle rekna ut volum ved å integrera eit tverrsnitt og bruka formelen for
omdreiingslekamar. Dersom vi gjorde dette i MN var eg sannsynlegvis sjuk den timen. Hadde neppe fått full pott.
Det første, sist: Eg trur mjuke fag har same trend, men det er vanskelegare å visa klart (det er noko sirkulært over den påstanden, kanskje). Oppgåvene er neppe lettare enn før – kva er eigentleg ei vanskeleg oppgåve i norsk eller historie – så svakare krav vil sannsynlegvis mest koma til uttrykk i vurderinga og kva hjelpemiddel som er lov.
Dessutan er fagplanane endra sidan både 70- og 90-talet: Det er mindre vekt på at elevane skal ha faktakunnskap, og meir vekt på det elevane skal «gjera»: forklara, drøfta, reflektera rundt osb. Norsk er mindre eit «nasjonalt danningsfag» (med vekt på språkhistorie og nasjonal kanon) og meir eit «tekstfag på norsk». Eg trur vurderingskriteria er meir formaliserte enn før, men likevel får ein situasjonar det eleven stryk på eksamen, klagar og får 6.
I historie er det notorisk vanskeleg å seia noko om nivået, og sidan det ikkje finst sentral skriftleg eksamen varierer det sannsynlegvis vilt.
Måleverktøya undervegs («vurderingsmåtane») er ufatteleg
upresise, særleg dei moderne. Presentasjonar er mykje brukte (også på eksamen), og dei seier så og seia ingenting om kva elevane kan. Eg har høyrt på mange fine presentasjonar; perfekte, godt disponerte og kunnskapsrike. Så, to oppfølgingsspørsmål, og elevar må ha tung drahjelp for å hugsa på at Cubakrisa var ein episode
i den kalde krigen. Innleveringar er mykje det same, og meiningslause i dag (KI, og før det, Internet).
Klassiske, skriftlege prøver er sannsynlegvis det som fungerer best. Då kan ein gje middels score til elevar som greier å reprodusera dei viktigaste relevante hendingane, og gradera oppover etter om dei kan produsera ein tekst som forklarar og/el drøftar. Eg trur det er det som oftast vert gjort, for det måler iallfall noko. Det premierer dei elevane som greier å pugga pensum og hugsa drøftingar frå timane, og det er kanskje det faget alltid har gjort (fagplanar eller ikkje fagplanar).
Dersom eg skulle gjeve prøver slik eg helst ville gjort, ville eg fokusert meir på kjeldeoppgåver: gje elevane ei (for dei) ukjent kjelde, og be dei tolka og forklara denne ut frå den historiske samanhengen. Anten eit kjeldedokument, eller kanskje ein tabell eller graf som synte utvikling over tid. Dersom dei skulle hatt hjelpemiddel og god tid, måtte samanhengen vore tilsvarande obskur. Om ein gjennomgåande hadde brukt slike prøver, og sjølvsagt undervist etter det, hadde historie vore vanskelegare enn før.
Eg ville altså undervist historiefag med same faglege stoltheita som mattelærarar (iallfall R1/R2-lærarar) har.
Ulempa er at mange av elevane garantert ville «opplevd manglande meistring», og det er ei kardinalsynd i dag. «Elevane skal få visa kva dei kan, ikkje kva dei ikkje kan». Det hadde vore eit renn av elevar som var sure fordi «den andre klassa» berre hadde lette prøver, og fordi dette var noko anna enn historie på ungdomsskulen.
